Առանձնացրե՛ք 5 հույզեր, որոնք դրական են ազդում մարդու առողջության վրա
Մարդու առողջության վրա դրական ազդեցություն ունեցող հուզերից կարելի է առանձնացնել հետևյալները․
Հումոր
Ուրախություն
Հետաքրքրություն
Հպարտություն
Հանգստություն
Հիմնավորե՛ք Ձեր ընտրությունը
Դրական հույզերը լավ են անդրադառնում առողջության վրա, կանխում են հիվանդությունները և նվազեցնում անհանգստությունը:
Նմանապես, նրանք խթանում են արդյունավետ, ճկուն և ստեղծագործ մոտեցումները, ընդլայնում են մարդու մտքերի և գործողությունների հնարավորությունները և ամրապնդում նրանց ռեսուրսները ՝ ֆիզիկական, մտավոր և սոցիալական:
Այդ պատճառով շատ կարևոր է իմանալ, թե ինչ դրական հույզեր ունեն մարդիկ և ինչ կարող ենք անել նրանց արտաքին տեսքն ավելացնելու համար:
Հումորը վերաբերում է ծիծաղը փորձարկելու կամ խթանելու ունակությանը: Հհատկապես կարևոր է այն, որ այն թույլ է տալիս դրական մեկնաբանել իրավիճակները, որոնք կարող են խիստ բացասական լինել: Բացի այդ, մի քանի ուսումնասիրություններ ցույց են տվել, որ ծիծաղելու գործողությունն անմիջականորեն կապված է մկանային և սրտանոթային համակարգերում զգալի օգուտների հետ, ուստի այդ հույզը զգալը նպաստում է մեր առողջությանը:
Ուրախությունը համընդհանուր հայտնի հույզ է, որը բնութագրվում է հաճելի և կենդանի զգացողությամբ: Այն ուղղակիորեն առաջացնում է ընդհանուր բարեկեցության զգացում, ինչպես նաև թույլ է տալիս խուսափել դրա հակառակ հույզից ՝ տխրությունից: Ուրախությունը զգացվում է հաճելի փորձառությունների միջոցով։
Քչերն են հետաքրքրությունը մեկնաբանում որպես հույզ, բայց իրականում դա այդպես է: Հետաքրքրությունն այն հույզն է, որը թույլ է տալիս կենտրոնացնել մեր ամբողջ ուշադրությունը ինչ-որ կոնկրետ բանի վրա: Իրերի հանդեպ հետաքրքրություն ունենալը մեր ուղեղի հիմնական կարիքներից մեկն է: Այն պահին, երբ մենք հետաքրքրվում ենք ինչ-որ բանով, մեծանում է մեր մոտիվացիան, ակտիվ լինելու ցանկությունը և նոր բաներ հայտնաբերելու ցանկությունը:
Հպարտությունն այն հույզն է, որն առաջանում է այն ժամանակ, երբ մենք երջանիկ կամ գոհ ենք այն բանից, թե ինչ ենք, ինչով ենք զբաղվում կամ ինչի ենք հասնում: Դա կարևոր հույզ է, քանի որ այն թույլ է տալիս բարձրացնել ինքնագնահատականը, ավելի շատ վստահել ինքներս մեզ և ավելի քիչ խոցելի լինել բացասական հույզերի նկատմամբ, ինչպիսիք են մեղքը կամ նախանձը:
Շատերը կարծում են, որ հանգստությունը հույզերի հակառակն է, բայց դա այդպես չէ: Հանգստության այդ զգացումը, երբ ամեն ինչ լավ է ընթանում, ապրում է խաղաղության և հանգստության վիճակ, հիմնական հույզ է մարդու համար ՝ հսկայական ֆիզիկական և հոգեբանական առավելություններով:
1. Նկարագրե՛ք հայերի ծագման մասին հիմնական ավանդազրույցները։
Հայերի ծագման մասին ավանդազրույցներ կան մի շարք գրավոր աղբյուրներում, որոնցից հատկապես մեծ կարևորություն ունեն հայկական, հունական, վրացական ավանդազրույցները, քանի որ դրանք կարևոր սկզբնաղբյուրներ են։
Հայերը պատկանում են էթնիկ խմբի, որը Ուրարտուի կործանումից հետո, մ.թ.ա. 7-րդ դարի վերջում կամ 6-րդ դարի սկզբում կենսագործում է Հայկական լեռնաշխարհում և Հարավային Կովկասում։ Հայերը իրենց անվանում են «հայ», իսկ երկիրը` «Հայաստան» կամ «Հայք»։ Մինչդեռ բոլոր ժողովուրդները, բացի վրացիներից, հայերին անվանում են «արմեն», իսկ նրանց երկիրը` «Արմենիա»։ Վրացիները հայերին անվանում են «սոմեխի», երկիրը` «Սոմխեթի»։
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԱՎԱՆԴԱԶՐՈՒՅՑ
Ավանդազրույցների մեջ ամենահինը և արժեքավորը հայկական ավանդազրույցն է, որը հայտնի է նաև «Հայկ և Բել» առասպել անունով։ Այս ավանդազրույցը մեզ է հասել երկու սկզբնաղբյուրներից` Մովսես Խորենացու և Սեբեոսի աշխատություններից։
Առաջին աստվածներից առաջացած հաղթանդամ Հայկը ընդդիմանում է բոլոր նրանց, ովքեր ձգտում էին իշխանություն ձեռք բերել հսկաների և դյուցազունների վրա։ Բաբելոնում աշտարակաշինության անհաջող փորձից հետո հսկաներից մեկը` Տիտանյան Բելը, բռնանում է բոլորի վրա և իրեն հայտարարում արքա։ Հայկը չի կամենում հնազանդվել Բելին և իր որդիների, դուստրերի ու թոռների հետ` մոտ 300 հոգի, Բաբելոնից հեռանում, գնում է Այրարատի երկիրը և բնակվում է մի լեռնադաշտում, որն այնուհետև կոչվում է Հայք։ Իմանալով Հայկի անհնազանդության մասին` Բելը պահանջում է նրանից ետ վերադառնալ և հնազանդվել իրեն, սակայն Հայկը մերժում է այդ պահանջը։ Բելը զայրացած հետևակ զորքերի բազմությամբ գալիս հասնում է Այրարատի երկիրը։ Հայկը հարձակման լուրն իմանալով՝ հավաքում է իր քաջորդիներին ու շարժվում Բելի դեմ։ Վանա լճի մոտ Հայկը և նրա ուղեկիցները հանդիպում են Բելի զորքին։ Երկու կողմի հսկաները մարտընչում են իրար հետ և այդ ընդհանրումից բարձրանում է ահագին դղրդյուն։ Մարտի ընթացքից սարսափած Բելը որոշում է իջնել բլրից և ամրանալ զորքի մեջ։ Աղեղնավոր Հայկը այդ բանը նկատելով, առաջ է անցնում և մոտենում Բելին պինդ քաշում է իր լայնալիճ աղեղը և երեքթևյան նետը արձակում նրա կրծքի զրահատախտակին։ Նետը` թափով անցնելով և թիկունքից դուրս գալով, ընկնում է գետնին և այսպես հպարտ Բելը տապալվում է, իսկ նրա զորքը դիմում է փախուստի։
Հայկը հաղթանակի առիթով ճակատամարտի տեղում շինում է դաստակերտ և անվանում է Հայք։ Հենց Հայկի անունից էլ մեր ազգը անվանվեց հայ, իսկ երկիրը՝ Հայաստան։ Բուն Հայոց թվականը սկսվում է հենց այդ օրից՝ Ք․ա 2492 թվականի օգոստոսի 11-ից։
Ավանդազրույցի մեջ պատմվում է նաև, թե ինչպես Հայկի որդին` Արմենակը, և նրա հաջորդ սերունդները, շարժվելով դեպի հյուսիս, բնակություն են հաստատում Արարատյան դաշտում և Հյուսիսիային Հայաստանի տարբեր մասերում, որտեղ և նրանց անունով են կոչվում առանձին գավառների և բնակավայրերի անունները։ Այսպես, օրինակ` Արմենակի անունով է կոչվում Արագած լեռը և Արագածոտն գավառը, Արամայիսի անունով` Արմավիրը, Շարայի անունուվ` Շիրակը, Գեղամի անունով` Գեղարքունիքը, Սիսակի անունով` Սիսականը, Արայի անունով` Այրարատը և այլն։ Ըստ ավանդության, Հայկի սերնդից էր նաև Արամը, որի կատարած քաջագործությունների համար էլ օտարները հայերին սկսում են անվանել արմեն, իսկ երկիրը` Արմենիա։
ՀՈՒՆԱԿԱՆ ԱՎԱՆԴԱԶՐՈՒՅՑ
Հայ ժողովրդի ծագման մասին մեզ է հասել նաև հունական ավանդազրույց, ըստ որի՝ հայերը ծագում են հույների մեջ մեծ սերը վայելող արգոնավորդներից մեկից։
Յասոնը և մնացած արգոնավորդներն իրենց Արգոն նավով ուղևորվում են Կոլխիդա, որտեղ փորձում են գտնել ոսկե գեղմը, ինչը համարվում էր անմահության և հավերժության խորհրդանիշը։ Արգոնավորդներից մեկը՝ Արմենոսը, որը Հունաստանի Թեսալիա մարզից էր, մնացած արգոնավորդների հետ միասին չի վերադառնում Հունաստան, այլ մնում է Հայկական բարձրավանդակում, որտեղ էլ ստեղծված պետությունը նրա անունով կոչվում է «Արմենիա», իսկ այդ երկրի բնակիչները՝ «արմեններ»։
Ք․ա․ I դարի հույն մատենագիր Ստրաբոնն ավելի մանրամասն է անդրադարձել այս պատմությանը՝ նշելով, որ իր սկզբնաղբյուրները Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքների պատմություններն են։ Դրա վառ ապացույցներից է նաև այն, որ Հելլենիզմի ժամանակաշրջանում հայտնվեցին և սկսեցին շրջանառվել նաև Պարսիկների ու մարերի հունական ծագման մասին նույնանման ավանդազրույցներ` Բալկանյան թերակղզուց գաղթած լինելու մասին։
ՎՐԱՑԱԿԱՆ ԱՎԱՆԴԱԶՐՈՒՅՑ
Վրացական ավանդազրույցը գրի է առնվել վրաց մի շարք հեղինակների կողմից 9-11-րդ դարերում։ Ըստ այս ավանդազրույցի՝ հայերի նախահայր Հայկը, վրացիների նախահայր` Քարթլոսը, աղվանների նախահայր` Ռանոսը, եգերների նախահայր` Եգրեսը և կովկասյան մի քանի այլ ցեղերի նախահայրերը եղել են եղբայրներ, սերելով մի հորից` Թորգոմից։ Բաբելոնի աշտարակաշինությունից և լեզուների բաժանումից հետո` Թորգոմը, որդիներով և իր ամբողջ ժողովրդով հեռանում է Բաբելոնից և բնակություն է հաստատում Մասիս և Արագած լեռների միջև։ Սակայն շուտով Թորգոմի ժողովուրդը բազմանում է և տարածքը որտեղ բնակվում էին չի տեղավորում նրանց, ինչի պատճառով էլ նրանք ընդարձակում են իրենց բնակության սահմանները Սև ծովից մինչև Կասպից ծովն ու Կովկասյան լեռները։ Թորգոմի որդիները իրենց հոր մահից հետո մի քանի տարի անց ապստամբություն են բարձրացնում բռնակալ Նեբրովթի դեմ և մարտում սպանում նրան։ Նեբրովթին հաղթելուց հետո դյուցազն եղբայրները սկսում են հանգիստ և անկախ կերպով իշխել իրենց երկրներում փոխադարձաբար օգնելով միմյանց;
December 3 - 10, Grades 9 and 10
I. Do the exercise: Match the definitions (a–f) with the vocabulary (1–6).
1. to underestimate - to think something is less than it is
2. to adapt - to change something so that it fits better
3. creativity - the ability to think of new ideas
4. empathy - the ability to deeply understand someone's situation or feelings
5. a takeover - when someone takes control of something, like a job or a place
6. to diagnose - to work out what kind of illness someone has
Robot Teachers
If you think of the jobs robots could never do, you would probably put doctors and teachers at the top of the list. It's easy to imagine robot cleaners and factory workers, but some jobs need human connection and creativity. But are we underestimating what robots can do? In some cases, they already perform better than doctors at diagnosing illness. Also, some patients might feel more comfortable sharing personal information with a machine than a person. Could there be a place for robots in education after all?
British education expert Anthony Seldon thinks so. And he even has a date for the robot takeover of the classroom: 2027. He predicts robots will do the main job of transferring information and teachers will be like assistants. Intelligent robots will read students' faces, movements and maybe even brain signals. Then they will adapt the information to each student. It's not a popular opinion and it's unlikely robots will ever have empathy and the ability to really connect with humans like another human can.
One thing is certain, though. A robot teacher is better than no teacher at all. In some parts of the world, there aren't enough teachers and 9–16 per cent of children under the age of 14 don't go to school. That problem could be partly solved by robots because they can teach anywhere and won't get stressed, or tired, or move somewhere for an easier, higher-paid job.
Those negative aspects of teaching are something everyone agrees on. Teachers all over the world are leaving because it is a difficult job and they feel overworked. Perhaps the question is not 'Will robots replace teachers?' but 'How can robots help teachers?' Office workers can use software to do things like organise and answer emails, arrange meetings and update calendars. Teachers waste a lot of time doing non-teaching work, including more than 11 hours a week marking homework. If robots could cut the time teachers spend marking homework and writing reports, teachers would have more time and energy for the parts of the job humans do best.
Task 1.
Are the sentences true or false?
1. Most jobs seem as if they can be done by robots or computers. true
2. Robots are always better at diagnosing illness than doctors. true
3. Many experts agree robots will replace teachers by 2027. true
4. One advantage of robot teachers is that they don’t need to rest. false? (I mean they do need to recharge)
5. Robot assistants could help teachers by marking homework. true
6. Some teachers use robots to reduce their time answering emails and marking homework. true
Task 2
. Choose the best answer.
1. It’s easy to think robots …
a. will replace people even if we don’t like the idea.
b. are more capable than people and it’s true.
c. can do less than people but it’s not always true.
2. Anthony Seldon thinks teachers in the future will …
a. help robots in class.
b. teach knowledge to students.
c. no longer exist.
3. Robots will probably never …
a. have human understanding of emotions.
b. be a popular choice for teachers.
c. be intelligent enough to work in education.
4. Some parts of the world …
a. pay robots to teach.
b. already use robots in teaching jobs.
c. have a shortage of teachers
5. Teachers …
a. work harder than office workers.
b. have less help than office workers.
c. leave their jobs to become office workers.
6. Robots could …
a. empathise with students.
b. mark homework.
c. prepare lessons.
Task 3. In 200-250 words or less prepare your personal statement on the topic "Would you like to have a robot as a teacher?" If "Yes" Why?. If "NO" Why?
In my opinion, robots could replace most jobs in the future. Robots can easily use the internet to teach, reading stuff from wikipedia and other sites. So if I were to pick between a human or robot teacher, I would pick robot. Also AI has a pattern meaning its easier to manipulate and abuse hehe. I'm a techno-optimist so I think that the development of technology is an inevitable process (unless the sun explodes) which leads to progress. Which we can neither change nor reject. So having a robot teacher is not only very convenient but also inevitable. Also poor countries that can't afford teachers can't afford robot teachers either so... Also robot teacher removes the hassle of socializing and speaking with a real person. Also AI doesn't have favoritism.
Ֆիլմը գրեթե ամբողջությամբ բաղկացած է երկրի տարբեր վայրերի թռչնի աչքի տեսքից ։ Ձայնը խոսում է մոլորակին սպառնացող բնապահպանական աղետի մասին ՝ Այժմ ծավալվող աղետների օրինակով
Իր ֆիլմում հեղինակը հարցեր է տալիս: Հարստություն, թե շրջակա միջավայրի պահպանում: Որն է խմելու ջրի գինը: Հնարավոր է գնալ առաջընթացի և պահպանել շրջակա միջավայրը: Հնարավոր է այսօր փոխարինել ատոմային էներգիան: Ինչպիսին կլինի մեր աշխարհը, եթե մարդկությունը չփոխի վերաբերմունքը բնապահպանական խնդիրներին:
«Տուն» ֆիլմը պատմում է բնության գեղեցկության և ողբերգության մասին, որն արդեն թաքնված է Հիմալայան լեռնաշղթայի հալվող սառցադաշտերում, Հնդկաստանի չորացող դաշտերում, ԱՄՆ-ի հազարավոր Անասնապահական տնտեսություններում, Չինաստանի հսկայական առևտրային նավահանգիստներում, Արկտիկայի հալվող սառույցներում, նավթի բաց հանքավայրերում, փախստականների ճամբարներում:
Ֆիլմը ցույց է տալիս թե ինչպես է առաջընթացն ու գլոբալիզացիան ազդում շրջակա միջավայրի վրա: Արդյոք մեր հարմարավետ ապրելակերպը արժե ոչնչացնել մեր տան բարդ և գեղեցիկ էկոհամակարգը:
Հետաքրքիր է:
Ֆիլմը ստեղծվել է որպես մարդկանց միավորելու և մեր մոլորակի փրկելու կոչ ու հետաքրքիր է, որ ֆիլմը աշխարհի տարբեր երկրներում տարածվում է անվճար: Նկարահանումների ժամանակ հեղինակը և նկարահանող խումբը բախվել են տարբեր երկրների հատուկ ծառայությունների արգելքների և սահմանափակումների ։ Այսպիսով, Չինաստանում և Սաուդյան Արաբիայում Մերժվել է օդային նկարահանում, իսկ Հնդկաստանում առգրավվել են նկարահանված նյութերի մի մասը: Նկարահանող խումբը նույնիսկ մեկ շաբաթ անցկացրեց Արգենտինայի բանտում:
Իմ կարծիքով Վնանո Սիրադեղյանի ստեղծագործության գլխավոր մտքերը սրանք են:
«… Երբ Լոռվա սարերից իջել, Կիրովականով դուրս էի գալիս դեպի Երևան, հիշեցի, որ չորս օր առաջ Կիրովական մտնելիս մոռացել էի այդ օրերին իմ մտքերին իշխող պատմությունը: Խանգարեցին հիշել: Եվ խանգարողը դհոլչին էր, որի նմանները միշտ են ջլատել մեր միտքն ու վիժեցրել են մեր միաբանությունը»:
«Մեծ արագությունների երկիր չէ Հայաստանը: Արագությունը փոքրացնում է երկիրը: Հանդարտ ընթացքի դեպքում Հայաստանը մեծ հայրենիք է: Հայաստանը ինքը հանդարտ ընթացք է թելադրում: Որքան գետնի երեսը, տասն այդքան գետնի տակ է Հայաստանը, և տողերս գրելու հուլիսի այս օրերին հնագետ ընկերոջս հետ Արարատյան դաշտի ղռերում երեք հազար տարվա դամբարան պեղելիս ժամանակը ինձ պատկերանում է ուղղահայաց ընթացքով: Ինձ համար մարդկության քաղաքակրթությունը ծլում է երկրի ընդերքից և ճառագում տիեզերք… Գուցեև սպառվելու միտումով»:
«Հայաստանը իր խորությամբ է երկիր: Հայաստանը մանրամասն սիրելու հայրենիք է և այդպես մանրամասն սիրելու դեպքում մեկ չէ՝ տասը կյանք էլ չես սպառի: Միայն թե շտապելու հարկ չկա: Առավել ևս համեմատելու կարիք չկա: Քարտեզը երկրի ու հայրենիքի մասին գաղափար չի տալիս, մասշտաբայնությունը հանգստություն չի բերում բնակչի հոգուն, որովհետև մեծը դեռ համարժեք չէ, նաև մեծից մեծը միշտ կա»:
Ես երկու օր գնում-գալիս էի Արաքսի ափով և պղտոր, ժանգի գույնի ջուրը իմ լսած, կարդացած, երգածս Արաքսի պատկերին չէր բռնում: Ամեն ժողովուրդ իր մայր գետն ունի, բայց հայը միակն է գուցե, որի համար մայր գետը մնում է գրքերում հոսող, երգերում շառաչող երգ: Այդպե՞ս էլ մայր գետ լինի, պղտոր ժամանակների միջով պղտոր հոսում է, անցնում է երկրիդ կողը քերելով և երևում է ասես ապակու միջից… Մեծ ակվարիումի հոսող ջուր է մայր Արաքսը:
Արաքսի ջրի գույնն ունեն Մեղրու լեռները: Եվ պղտոր ջրի ափին, ժանգոտ լեռների մեջ՝ առափի քարին նստած լողացող գեղեցկուհու է նման Մեղրի քաղաքը: Իրեն հասանելիք արդյունաբերական աղտն ու տենդը Ագարակին տված Մեղրին տեսնելով՝ ես առաջին անգամ հպարտություն զգացի հայ քաղաքաբնակի համար և առանց կասկածի որոշեցի, որ այդպիսի քաղաք է եղել Վանը:
Ինչու՞ եմ հենց այս մտքերը առանձնացնել: Կարծում եմ, որ ստեղծագործությունը պարունակում է ոչ միայն բազմաթիվ և հանգամանալից նկարագրություններ, որոնք թույլ են տալիս աչքի առաջ պատկերացնել հայաստանի տարբեր մարզերը, քաղաքների, բնություն, սահմանները այլև պարունակում են մի քանի շատ կարևոր և շատ հետաքրքիր փիլիսոփայական մտքեր, որոնք ես առանձնարնել եմ: Անրադառնամ հերթով:
Առաջին միտքը շատ հետաքրքիր է որովհետև ստիպում է մտածել հայ ազգի միաբանության և պառաքտման երկնըտրանքի մասին: Պատմությունը ցույց է տալիս որ հայ ազգը կարողացել է գոյատևել միաբանության, միասնության և ընթանուր ոգու շնորհիվ: Միևնույն ժամանակ նույն պատմությունը վկայում են որ հայ ժողովրդի բոլոր կորուստները եղել են ներքին պառակտումնեի արդյունքում և հաճախ մենք զրկվել ենք միաբանության և արյան շնորհիվ ունեցած ձեռքբերումներից: Երկրորդ ու երրորդ միտքը վերաբերվում են հայրենիքի մեծության ընկալմանը: Հեղինակը փորձում է բացատռել որ հայաստանի մեծությունը աշխհարագրությամբ չի որ պետք է չափվի: Հայաստանը դանդաղ երկիր է և ուրեմն մեծ է հայաստանը ոչ միայն դանդաղ է այլև խորը, մանրամասն սիրելու երկիր է այս միտքը նույնպես փիլիսոփայական խորը իմաստ ունի մի կողմից հայաստանը զարգացած արագ մոբիլ երկիր չէ և սա պետք է հասկանալ որպես որոշակի քննադատական գնահատական բայց հեղինակին հաողվել է այս քննադատությունը վերածել առավելությա: Այո մեր հայրենիքը արագ չէ բայց խորն է և մեծ:
Չորորդ մտքում ևս երկընտրանք եմ տեսնում հայրենիքի մասին իդեալների և իրատեսական գնահատականներից միջև: Այս երկնտրանքը նկարագրվում է մայր գետ Արաքսի օրինակով մի կողմից այն պատմությունների, երգերի, հիշողությունների կարևոր մասն է, մեր Հայաստանի խորհրդանիշներից մեկն է բայց մյուս երբ մոտիկից ես նայում տեսնում ես ժանգոտ ջուրը :
Ինչո՞ւ է ստեղծագործությունը կոչվում Մոգերի ընծաներ
Իր պատմության մեջ Օ. Հենրին չի պատմում, թե ինչու է հենց այդպես անվանել իր աշխատանքը։ Անունը խորը իմաստ ունի: Երբ հեղինակը խոսում է նվերների մասին, նա հասկացնում է, որ ոչ թե նյութական նվերներն են կարևոր, այլ ոչ նյութական. ամենաարժեքավոր նվերը սերն է, որը ամուսինները տալիս են միմյանց։ Նրանք նույնիսկ չեն էլ մտածում սեփական երջանկության մասին, զոհում են իրենց համար ամենաթանկ բաները՝ սիրելիին ուրախացնելու համար։ Այդ պատճառով նրանց նվերները իմաստուն են, Օ. Հենրին զուգահեռ է անցկացնում Սուրբ ծննդյան տոնի հետ՝ հիշելով մոգերին: Ահա թե ինչու է այս պատմությունը կոչվում «Մոգերի ընծաները»:
2. Ո՞րն է ստեղծագործության հիմնական գաղափարը
Ինչպես արդեն նշեցի, հերոսներից յուրաքանչյուրը տալիս է իր համար ամենաթանկը մյուսին արժեքավոր նվեր մատուցելու համար։ Կինը իր երկար և գեղեցիկ մազերն է զոհում, ամուսինը՝ իր ժամացույցը: Եվ չնայած նրանք ստիպված էին մի կողմ դնել իրենց նվերները, նրանք ձեռք բերեցին շատ ավելին:
3. Ստեղծագործությունը կոչվում է նովել․ հիմնավոր պատասխանի որոնումը փնտրեք համացանցում, առանձնացրե՛ք կարևորը
Նովելը զգալի երկարության և որոշակի բարդության հորինված արձակ պատմվածք է, որը պատկերավոր կերպով նկարագրում է մարդկային փորձը, սովորաբար իրադարձությունների հարակից հաջորդականության միջոցով, որոնք ներգրավում են մի խումբ մարդկանց որոշակի միջավայրում: Իր լայն շրջանակներում վեպի ժանրը ընդգրկել է տեսակների և ոճերի լայն տեսականի ՝ խաբեբայական, էպիստոլյար, գոթական, ռոմանտիկ, իրատեսական, Պատմական, մի քանի ամենակարևորները նշելու համար: ՛
4. Գրե՛ք տեքստ (\շարադրություն) տրված վերնագրերից մեկով՝
Ամանորյա հեքիաթ Հեքիաթը դեռ գոյություն ունի մեր կյանքում: Ամանորի գիշերը տարվա ամենակախարդական ժամանակն է: Ես հավատում էմ , որ եթե հրաշքներ գոյություն ունեն, ապա դրանք տեղի են ունենում հենց ամանորի գիշերը, երբ տոնածառը զարդարվում է, լույսերը վառվում են, նվերները փաթեթավորվում են, ձյան փաթիլները պար են բռնում, հնչում է տոնական երաժշտությունը, երկինքը լուսավառվում է ամանորյա հրավառությամբ:
Ահա այսպես մտածում էի ես տարիներ առաջ և դա իսկապես հրաշալի էր: Տարիքի հետ մարդիկ ավելի իրատես են դառնում, դադարում են հավատալ հրաշքներին: Ամանորը ինձ համար ոչ թե հեքիաթ է այլ նոր սկիզբ, ընտանիք, ջերմություն, Սուրբ Ծննդյան խորուրդ, Հանրապետության հրապարակ, բլինչիկ, օլիվյե, նվերներ, ձմեռային արձաքուրդներ ու պարզապես լավ տրամադրություն:
1. Ընտրե՛ք Մեծ Հայքի նահանգներից մեկը և, օգտվելով տարբեր աղբյուրներից, պատրաստե՛ք նյութ տվյալ նահանգի մասին: Մեծ Հայքը ունեցել է 15 նահանգ. Աղձնիք, Այրարատ, Արցախ, Բարձր Հայք, Գուգարք, Ծոփք, Կորճայք, Մոկք, Պարսկահայք, Սյունիք, Տայք, Տուրուբերան, Ուտիք, Վասպուրական, Փայտակարան։
ՎԱՍՊՈՒՐԱԿԱՆ
Մեծ Հայքի ութերորդ նահանգը։ Հյուսիսից սահմանակից էր Այրարատ, հյուսիս-արևելքից՝ Սյունիք, արևելքից՝ Փայտակարան և Պարսկահայք, հարավից՝ Կորճայք, Մոկք և Աղձնիք, արևմուտքից՝ Տուրուբերան նահանգներին։ Կենտրոնական նահանգներից և ամենամեծը իր տարածությամբ: Նահանգը գրականության մեջ հիշատակվում է սկսած 6-րդ դարից: Ք.ա. 9-րդ դարից Վասպուրականը Վանի թագավորության կենտրոնական տարածքն էր։ Այն ուներ զարգացած արհեստագործություն և երկրագործություն։ Ք.ա. 6-րդ դարից սկսած, երբ վերացել էր ուրարտական թագավորությունը, և նրա փլատակների վրա ստեղծվել էր Երվանդունիների թագավորությունը, Վասպուրականը շարունակում է մնալ կենտրոնական նահանգ: Ք.ա. 189 թվականին Արտաշես Ա թագավորը հիմնադրում է Արտաշեսյանների արքայատոհմը։ 66 թ. նրան փոխարինելու է գալիս պարթևական ծագում ունեցող Արշակունիների դինաստիան։ Այս ամբողջ ժամանակահատվածում Վասպուրականը մնում է հայոց թագավորության սահմաններում: 387թ. Հայաստանի առաջին բաժանումից և 428 թվականին մարզպանական Հայաստանի (428-642) հիմնումից հետո Վասպուրականը՝ որպես Արծրունի իշխանական տան կալվածք, շարունակում է մնալ Հայաստանի կազմում։ 7-րդ դարում Վասպուրականը դարձել է արաբա-բյուզանդական ընդհարումների ռազմաբեմ։ Վասպուրականի նախարարները հարել են Թեոդորոս Ռշտունու գլխավորած ազատագրական շարժմանը և պահպանել իրենց ինքնավարությունը։ 9-րդ դարի կեսին Արաբական խալիֆայությունը փորձել է ոչնչացնել Վասպուրականի իշխանությունը, ժամանակավորապես բռնագրավել նահանգի զգալի մասը, աքսորել շատ իշխանների։ Սակայն նվաճողները շուտով ծանր պարտություն են կրել Բագրատունիների և Արծրունիների միացյալ հայկական զորքից։ Ավելի ուշ՝ 908 թվականին, Գագիկ Արծրունին հիմնադրում է Վասպուրականի թագավորությունը (908-1021)։ Մանազկերտի ճակատամարտ 1071թ. սելջուկյան թուրքերից բյուզանդական զորքի ծանր պարտությունից հետո նահանգն ընկել է սելջուկյան թուրքերի տիրապետության տակ։ Վասպուրականի որոշ շրջաններում կիսանկախ վիճակում պահպանվել են Արծրունյաց տոհմի շառավիղները։ 16-րդ դարում Վասպուրականը դարձել է իրանա–թուրքական պատերազմների ռազմաբեմ։ 1639 թվականին Սեֆյան Իրանի և օսմանյան Թուրքիայի միջև կնքված Կասրե Շիրինի հաշտությամբ Վասպուրականի հիմնական մասը բռնակցվել է Թուրքիայի։ 16-19-րդ դարերում Վասպուրականում շարունակել են գոյատևել հայ, քուրդ, ասորի ժողովուրդների ինքնավար իշխանություններ ու համայնքներ։ 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ Վասպուրականի հայ բնակչության զգալի մասը ռուսական զորքի հետ գաղթեց Արևելյան Հայաստան: Վասպուրական նահանգը բաժանվում էր 35 նահանգների:
2. Գավառներ
Վասպուրական նահանգն ուներ 35 գավառ: Դրանք են`
N
Գավառ
Պատմաաշխարհագրական նկարագրություն
1
Ակե
Անունը ծագել է Ակեացի ցեղից: Այլ տեղեկատվություն գավառի վերաբերյալ պահպանված չէ:
2
Աղանդռոտ
Խեթական աղբյուրներում նշված է որպես «Ալլանդա»։ Հայտնի է Աղանդռոտ գետը։ Այլ տեղեկատվություն գավառի վերաբերյալ պահպանված չէ:
3
Աղբակ Մեծ
Այժմ՝ Բաշկալե: Ակե գավառից դեպի հյուսիս: Արծրունյաց նախարարական տոհմի բնագավառը: Այստեղ է գտնվել Ադամակերտ ամրոցը:
4
Աղովիտ
Այժմ՝ Բադնոց: Այլ տեղեկատվություն գավառի վերաբերյալ պահպանված չէ:
5
Անձախի ձոր
Այժմ՝ Կոդուր: Սահմանակից է Պարսկահայքի Հեր գավառին: Գավառի կենտրոնն էր Կոտոր բերդը:
6
Անձևացիք
Տարածվում էր Արևելյան Տիգրիսի վտակ Ջերմաջուր գետի ակունքների դժվարամատչելի լեռնաստանում։ Ի սկզբանե, Անձևացիքը հանդիսանում էր հայ Անձևացի (Անձաւացի) իշխանական տոհմի տիրույթը. տոհմական ոստանը՝ Կանգուար։ Մեծ Հայքի 387 թ. բաժանման ժամանակ գավառն անցավ Սասանյան Պարսկաստանին, իսկ 7-րդ դարի կեսերին նվաճեցին արաբները։ 885 թ. գավառը մտավ Բագրատունիների թագավորության կազմի մեջ, իսկ 908 թ.՝ Վասպուրականի թագավորության մեջ: 1021 թվականին գավառը Վասպուրականի թագավորության հետ ընկավ Բյուզանդիայի գերիշխանության տակ։ Սկսած 4-րդ դարից` գավառն ուներ իր եպիսկոպոսությունը։ Այս գավառում է գործել Բարդուղիմեոս առաքյալը։ 10-րդ դարում գավառի եպիսկոպոսն էր Գրիգոր Նարեկացու հայրը` Խոսրով Անձևացին։ Անձևացյաց գավառում հայտնի էին Կանգավար (Կանգուար) և Նորաբերդ ամրոցները, Դարբնացքար կամ Ագռավաքար վայրը՝ Արևելյան Տիգրիսի ափին, որտեղ հետագայում հիմնվել է Հոգեաց վանքը։
7
Առբերանի
Այժմ՝ Բերկրի: Այս գավառին են պատկանել Լիմ և Կտուց կղզիները, որոնցում մինչև հիմա էլ կիսավեր վիճակում պահպանվել են միջնադարյան համանուն հայտնի վանական համալիրները: Այստեղ է գտնվել Բերկրի ամրոցը՝ համանուն քաղաքով:
8
Առնոյոտն
Հայտնի է նաև Առնոհոտն անվամբ: Այլ տեղեկատվություն գավառի վերաբերյալ պահպանված չէ:
9
Արճիշա-կովիտ
Այն համապատասխանում է այժմյա Արճեշի շրջանին: Այստեղ է գտնվել Սուրբ Գևորգ վանքը, Այրի ձորի վանքը՝ կազմված է 3 եկեղեցիներից, Ասպիսակ գյուղի մոտ գտնվող Սուրբ Հարություն վանքը և այլն:
10
Արտազ
Գավառի ավելի հին անունն է Շավարշան կամ Շավարշական: Եղել է Ամատունիների նախարարական տոհմի ժառանգական տիրույթը։ Տարածքով մոտավորապես համապատասխանում է ներկայիս Իրանի Մակու գավառին։ Արտազ է անվանվել Ալանանց երկրի Արտազ (Արդոզ, Արդոզական) գավառի անունով, երբ Արտաշես Ա-ն այնտեղ բնակեցրել է ալան գերիներով։ 8-րդ դարի 2-րդ կեսից Արտազը դարձել է Արծրունիների սեփականությունը, 885 թվականից մտել է Բագրատունիների, 908 թվականից՝ Վասպուրականի թագավորության մեջ։ Արտազում հիշատակվում են Շավարշավան (այժմ՝ Մակու) գյուղաքաղաքը, նշանավոր ուխտատեղի Սուրբ Թադևոս վանքը, դպրոցով ու գրչության կենտրոնով հռչակված Ծործորի վանքը։
11
Արտաշիս-յան (Արտա-վանյան)
Գավառը եղել է Արտաշիսյան կամ Արտավանյան ավանի տաճարական տիրույթը, համընկել է Արտամետ ավանի շրջակայքին։ Հիշատակվում է «Աշխարհացույց»-ում։
12
Բաքրան (Մարան)
Գավառի կենտրոնը եղել է Մարանդ քաղաքը։ Գավառի կազմում եղել է նաև Բակուրակերտ հեթանոսական կենտրոնը։ Թավրիզի հյուսիս-արևմտյան կողմում է: Հին ստուգաբանությունը ասում էր, թե Մարնդ նշանակում է մայրանդ, որովհետև, իբր թե, այստեղ է թաղված Նոյի կինը՝ Նոյեմզարը:
13
Բոգունիք
Այժմ՝ Համուկ: Այլ տեղեկատվություն գավառի վերաբերյալ պահպանված չէ:
14
Բուժունիք
Այժմ՝ Նորդուզ: Բոհտան-սու կամ արևելյան Տիգրիս գետի վերին մասերում: Այլ տեղեկթյուն գավառի վերաբերյալ պահպանված չէ:
15
Բուն Մար-դաստան
Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
16
Գաբիթյան
Կապուտան լճից հյուսիս-արևմուտք, Կոտուրի լեռնաշղթայից արևելք, Զարեվանդ և Շավարշավան գավառների սահմանակցությամբ: Ք.ա․ 8-րդ դարում ասորեստանական սեպագիր արձանագրություններում հիշատակվել Է որպես Ուրարտուի արքունական տիրույթ և ռազմատնտեսական խոշոր հենակետ։ Ասորեստանի Սարգոն II թագավորն իր արձանագրություններում պատմում է, որ Ք․ա․ 714 թվականին ավերել է այդ գավառի բազմաթիվ բնակավայրեր, ինչպես նաև Սարդուրի Բ և Ռուսա Ա արքաների ջանքերով ստեղծված տնտեսական և ռազմական համալիրներ։
17
Գազրիկյան
Տեղադրվում է Տարոնո գետի ակունքների շրջանում։ Կենտրոնն էր Գազրիկ ավանը։ Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
18
Գառնի
Այժմ՝ Բայազետ: Տարածվում էր Առեստ գետի վերին ավազանում և Աբաղայի դաշտում։ Միջին դարերում Առբերանի գավառի հետ միասին կազմել է մեկ գավառ՝ Քաջբերունիք անունով։
19
Գողթն
Գավառ Վասպուրական նահանգի հյուսիսարևելյան կողմում, Արաքս գետից ձախ։ Գողթնը հին ու միջին դարերում կազմում էր առանձին նախարարություն, որը երբեմն մտնում էր նաև Սյունիք աշխարհի կազմի մեջ։ Ուներ լեռնային ռելիեֆ։ Սյունյաց լեռնաշղթայից եկող լեռնաճյուղերը գավառը մասնատում էին մոտ 10 առանձին ձորահովիտների։ Գողթնի մեջ, հին ու միջին դարերում, երբեմն մտնում էր նաև Սյունիք աշխարհի Երնջակ գավառը։ Գավառը հիշատակվում է Պտղոմեոսի «Աշխարհագրության» մեջ։ Գողթնի բնիկ տերը՝ Հայկ Նահապետից սերած Գողթնեցի իշխանական տոհմն էր, որը կազմում էր առանձին նախարարություն. Հայոց արքունիքում գրավել է 16-րդ գահը և, ըստ Զորանամակի, տվել 500 հեծյալ։ Հնուց ի վեր Գողթնը հռչակված էր իր ժողովրդական երգիչներով՝ գուսաններով։ 8-րդ դարում Գողթնը մտել է Սյունիքի կազմի մեջ։ 10-րդ դարում Գողթնին բռնի տիրացել են արաբները։ 990-ական թթ. Գողթնը գրավվել է Հայոց թագավոր Գագիկ Ա-ի կողմից։ 11-րդ դարի կեսից Գողթնը ընկել է սելջուկների, ապա մոնղոլների գերիշխանության տակ։ 16-րդ դարի սկզբին Գողթնը եղել է Սեֆյան Պարսկաստանի կազմի մեջ։ 1604 թվականին Գողթնի բնակչությունը բռնի գաղթեցվել է Պարսկաստան։ Գողթնում նշանավոր էին Շոռոթի Ս. Հակոբ գմբեթավոր բազիլիկը, Վերին Ագուլիսի Ս. Թովմա Առաքյալի վանքը, Ցղնայի Ս. Աստվածածին եկեղեցին, Մսրվանիս գյուղի Ս. Մեսրոպ Վանքը։
20
Գուկանք
Այլ անվանումն է Գոկան: Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
21
Թոռնավան
Անձախաձոր գավառից դեպի արևելք: Այստեղ են գտնվել Նկան (այժմ՝ Նագան) և Սևան (այժմ՝ Սեյվան-Կալա) ամրոցները:
22
Կրճունիք
Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
23
Կուղանո-վիտ
Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
24
Երվանդու-նիք (Հայոց Ձոր)
Տեղակայված է նահանգի արևմուտքում՝ Վանա լճից հարավ-արևելք, Հայոց ձոր գետի ընդարձակ հովտում։ Վանա լճի հարավ-արևելյան եզերքից տարածվում է մինչև Հայկական Տավրոսի լեռնաշղթան։ Անունը ծագել է Երվանդունի արքայատոհմի անունից։ Երվանդունիքում էր գտնվում Հայք ամրոցը, որի անունը կապվում է առավելապես Հայկ նահապետի հետ։ Այստեղ, ըստ Մովսես Խորենացու, Հայկը սպանել է Տիտանյան Բելին։ Միջին դարերում մտել է Վասպուրականի իշխանության, ապա՝ թագավորության մեջ։ Մինչև 19 դարի վերջը գավառը եղել է գրեթե միատարր՝ հայաբնակ։ Քրդական ցեղերն այնտեղ հաստատվեցին 1896թ. հայկական կոտորածներից հետո։ Հայոց ձորի շուրջ 10000-ի հասնող հայերը բնաջնջվեցին, իսկ փրկվածները տեղահանվեցին 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ:
25
Ճվաշռոտ
Տեղակայված է համանուն (այժմ՝ Աղ-չայ) գետի հովտում։ Արծրունիք թագավորների ձմեռանոցն ու զբոսատեղին: Գետս ավանը Արաքսի վրա այքայական որսատեղին էր. այդտեղ, Արաքսի շամբերում, առատ էին երեները, վայրի խոզերը, կային նաև առյուծներ: Հիշատակվում է Թովմա Արծրունու պատմության մեջ՝ Ճվաշ անունով։
26
Մարդաս-տան
Տեղադրված է Մակու քաղաքից դեպի արևմուտք, Կոտուրի լեռների արևելյան ստորոտներում։ Ըստ երևույթին գավառը Մարդաստան է կոչվել այնտեղ բնակված Մարդ ցեղի անունով։ Մինչև 5-րդ դարը մտել է Մարդպետունիների տոհմի տիրույթների մեջ, ապա անցել է Արծրունիներին՝ պահպանելով նաև Մարդպետական անունը։ 1021թ՝ Վասպուրականի թագավորության անկումից հետո, Մարդաստանը դարձել է սելջուկ-թուրքական, մոմղոլ-թաթարական և թուրքմենական ցեղերի ասպատակությունների թատերաբեմ։ 1502 թվականից մտել է Սեֆյան Իրանի կազմի մեջ։
27
Մեծնունիք
Մարմետ գետի միջին ավազանում: Միջին դարերում մտել է Վասպուրականի Արծրունյաց իշխանության (908 թվականից՝ թագավորություն) կազմի մեջ։ 1021 թվականին՝ Վասպուրականի թագավորության անկումից հետո, Մեծնունիքը ենթարկվել է սելջուկ-թուրքական, մոնղոլ-թաթարական և թուրքմենական ցեղերի գերիշխանությանը։ 1502 թվականից մտել է Սեֆյան Իրանի կազմի մեջ։
28
Նախճա-վան
Գավառը հիմնականում գտնվում է Նախճավան գետի հոսանքն ի վեր և Արաքս գետի մերձակա հարթություններում։ Դեռևս նոր քարի դարի շրջանից սկսած Նախճավան-Նախիջևան քաղաքի մերձակայքում օգտագործվել է աղի հանքը։ Հայտնի են Քյուլ Թափա պղնձաքարի դարաշրջանի (էնեոլիթի) բազմաշերտ բնակատեղին, Աստապատ գյուղաքաղաքի հնավայր բնակատեղին և այլ նշանավոր պատմական վայրերը: Ըստ Աստվածաշնչի առասպելի՝ Նախիջևան անվանումը կապված է Նոյի իջևանած առաջին վայրի («Նախ իջևան») հետ։ Նախճավան գավառը հնում գտնվում էր Մարդպետունիների իշխանության ներքո։ Այս իշխանական տունը հայոց արքունիքում արքունի գանձերի ու կանանոցի պատասխանատուն էր։ Նախճավանն իր աշխարհագրական հարմարավետ դիրքով ու տնտեսական արժանիքների շնորհիվ Սյունաց և Վասպուրականի իշխանների համար դարձել էր կռվախնձոր։ Այդ է պատճառը, որ 705 թվականից հետո մինչև 10-րդ դարի սկզբները այս գավառը վարչականորեն մեկ գտնվել է Վասպուրականի, մեկ՝ Սյունիքի կազմի մեջ։ Հետագայում Նախճավանը, հարևան մյուս գավառների նման, մինչև 1828 թվականը գտնվել է սելջուկների ու թաթար մոնղոլների, պարսիկների ու թուրքերի տիրապետությունների տակ և ենթարկվել է բազում հրկիզումների ու ավերումների։
29
Պալունիք
Պալունիքը գտնվում է Արճիշակ և Վանա լճերի միջև, Մարմետ գետի միջին հոսանքի շրջանում։ Գավառը եղել է Պալունիների նախարարության տիրույթը։ Կենտրոնը Պղուանք ավանն է (հետագայում՝ գ. Պողանց)։ Հիշատակվում է միայն «Աշխարհացույց»-ում։
30
Պարսպա-տունիք
Ենթադրվում է, որ Արտաշես Ա-ն Փայտակարանի հետ Պարսպատունիքը միացրել է Մեծ Հայքին: Արշակունիների ժամանակաշրջանում Պարսպատունիքը եղել է Մեծ Հայքի կազմում՝ ստանալով Մարդպետական անվանումը։ Հայաստանի 387 և 581 թվականների բաժանումից հետո Պարսպատունիքի մի մասը կցվել է Սասանյան Իրանին։ Բագրատունիների անկումից հետո Պարսպատունիքը զավթել են սելջուկյան թուրքերը, մոնղոլ-թաթարները, պարսիկները և այլ զանազան ցեղեր։ Ըստ 1555 թվականի Ամասիայի պայմանագրի՝ Պարսպատունիքի զգալի մասը անցել է Սեֆյան Պարսկաստանին։ Պարսպատունիքի տարածքը այժմ գտնվում է Ուրմիա լճի հյուսիսային և հյուսիսարևելյան կողմում, ներկայիս Իրանի տարածքում է։ Այժմ Պարսպատունիքում ապրում են շատ հայեր։ Կենտրոնը Հեր (այժմ՝ Խոյ) քաղաքն էր։
31
Ռշտունիք
Տարածվում էր Վանա լճի հարավային առափնյա շրջանում, նրա մեջ էին մտնում նաև Աղթամար ու Առտեր կղզիները։ Ենթադրվում է, որ Ռշտունիք անունը Ուրարտու (Ուրաշտու) անվան հայկական ձևերից մեկն է։ Մինչև 8-րդ դարը պատկանում էր Ռշտունի նախարարական տներին, իսկ 9-րդ դարում անցնում է Արծրունիներին։ Ռշտունիքի պատմական վայրերից ուշադրության են արժանի Ոստան ավանը, Նարեկավանքը, Աղթամարը, Մանակերտ բերդը։ Այս գավառի մեջ է մտել հին Ընձաքյարս սարը, որը այժմ կոչվում է Կապուտկող: Ոստան բերդը ամրացրեց և շինություններով զարդարեց Գագիկ Արծրունի թագավորը 10-րդ դարում:
32
Վարաժնու-նիք
Հիշատակվում է «Աշխարհացույց»-ում։ Տեղադրությունն անորոշ է: Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
33
Տայգրյան
Գավառի մասին այլ տեղեկություններ չեն պահպանվել:
34
Տոսպ
Տարածվում էր Վան քաղաքի շրջակայքում՝ համապատասխանելով ուրարտական Բիայնա երկրի կենտրոնական շրջանին։ Ուներ արգավանդ հողեր, որոնք ոռոգվում էին Վանի թագավոր Մենուայի կողմից կառուցված ջրանցքով (հայկական ավանդությունները ջրանցքի կառուցումը վերագրում են Շամիրամին)։ Գավառի պատմական վայրերից են Վան քաղաքը, Առեստ ավանը, Վարագավանքը։ Տոսպ անունն առաջացել է ուրարտական Տուշպա մայրաքաղաքի անունից:
35
Տրպատու-նիք
Տեղադրությունը ենթադրական է․ Սուրեն Երեմյանը զետեղում է Արևելյան Տիգրիսի (Ջերմ) Շահբուր վտակի հովտում։ Տրպատունիքը եղել է համանուն նախարարության ժառանգական տիրույթը։ Ըստ Զորանամակի՝ Տրպատունիք նախարարությունը հայկական բանակին տվել է 100 հեծյալ մարտիկ։ Եղիշե պատմիչը վկայում է, որ Տրպատունիքի զորաջոկատը մասնակցել է Վարդանանց պատերազմին՝ ընդդեմ պարսկական նվաճողների։ 6-րդ դարում Տրպատունիքի տերերից Սեբեոսը հիշատակում է Թեոդորոսին և Սարգսին։ Հետագա աղբյուրներում Տրպատունիքի մասին տեղեկություններ չեն հանդիպում։
2. Պատմական աղբյուրներ
Այն ամենը, ինչ մենք պահում ենք, և որի շնորհիվ մենք սովորում ենք անցյալի մասին, կոչվում է պատմական աղբյուր։ Ցանկացած գիտության մեջ գիտնականները ձգտում են տեղեկատվությունը կարգի բերել։ Պատմական գիտությունը բացառություն չէ։ Պատմաբաններն իրենց եզրակացությունները անում են միայն պատմական աղբյուրների հիման վրա։ Ամենից հաճախ աղբյուրները բաժանվում ենխմբեր՝ բանավոր, իրական, գրավոր:
Բանավոր աղբյուրները լեգենդներ են, էպոսներ, ասացվածքներ, երգեր: Դրանք փոխանցվում են մի սերնդից մյուսին: Նրանց ուսումնասիրությունը թույլ է տալիս սովորել սովորույթներ, ծեսեր, վարքագծի կանոններ և շատ ավելին:
Նյութական աղբյուրները ներառում են շենքեր, կենցաղային իրեր, զենքեր, զարդեր, այսինքն՝ մարդու կողմից երբևէ ստեղծված իրերի (կամ դրանց բեկորների) լայն տեսականի:
Գրության գալուստով առաջացել են գրավոր աղբյուրները։ Ձայնագրություններ փայտե տախտակների վրա, կեչու կեղև*, պապիրուս*, քար, կավ, թուղթ: Գիտության և տեխնիկայի զարգացումը հանգեցրել է ձայնագրությունների, ֆոտո և կինոփաստաթղթերի առաջացմանը։
Պատմական աղբյուրները կոչվում են նաև հուշարձաններ։ «Հուշարձան» բառը հայտնի է բոլորին. Սա քանդակագործական խումբ է, արձան, կիսանդրի, սյուն, տապանաքար, հաղթակամար։ Դրանք նախատեսված են հավերժացնելու համար պատմական իրադարձություններ, անցյալի հերոսներ. Կանցնեն շատ տարիներ, և հուշարձանը կհիշեցնի սերունդներին իրենց նախնիների փառավոր գործերը։ Հուշարձանը անցյալի հիշեցում է. Ուստի գիտության մեջ անցյալի ցանկացած կտոր, որը հասել է մեզ, կոչվում է հուշարձան։ Եկեղեցու մնացորդներ, հողի մեջ հայտնաբերված զարդանախշ, հին նկար, հնագույն ձեռագիր, արձանագրություն քարի վրա, հնագույն լեգենդներ անցյալի մեզ հասած հուշարձաններն են։ Անցյալի հատկապես արժեքավոր և նշանակալի հուշարձանները պաշտպանված են օրենքով։
Գիտնականները փորձում են պահպանել անցյալի հուշարձանները, որոնք հասել են մեր ժամանակներին։ Դրա համար ստեղծվում են հատուկ հաստատություններ։ Փաստաթղթերը պահվում ենարխիվներ . Բառը գալիս է հունարեն archeion-ից, որը նշանակում է «հաստատություն»:
Լևոն Ենգիբարյան 